De parabel van het penningske van de weduwe

Toen hij (Jezus) opkeek, zag hij hoe rijken hun giften in de offerkist kwamen werpen. 2 Hij zag ook dat een arme weduwe er twee muntjes in gooide, 3 en hij zei: ‘Ik verzeker jullie: deze arme weduwe heeft meer gegeven dan alle anderen.4 Want de anderen hebben iets van hun overvloed geofferd, maar zij heeft van haar armoede alles gegeven wat ze nodig had voor haar levensonderhoud.’

Onder – De totstandkoming van de ramen en de betrokkenen

De spaaractie 1951-1955

Overgenomen uit Twee parochies verenigd in Driehuis (2000) blz. 165 drs. P.J.J.M. van Wees. Uitgave stichting Proosdijer Publicaties ISBN 90-805536-1-1

Het ramenplan was bij pastoor Van de Pavert reeds voor 1950 ontstaan, terwijl men nog bezig was met de Mariakapel. Het probleem was een geschikte kunstenaar te vinden om het grootse plan uit te voeren. Wel was hij alvast druk aan het sparen en poogde hij geld over te houden door bezuinigingen. Met oud-parochiaan pater Verwoerd heeft hij zijn probleem besproken en die noemde de beeldend kunstenaar Lou Manche.25 Manche woonde net als de pater in Nijmegen en had al diverse opdrachten uitgevoerd in het oosten van Gelderland. Op het verzoek enige schetsen te maken voor de ramen en daarbij een prijsopgave in te sluiten, ging hij vlot in. Van de Pavert ging echter niet over één nacht ijs: bij de opdrachtgevers van ramen door Manche gemaakt, vroeg hij naar hun oordeel én naar de prijs, die zij betaald hadden. Zoals wel meer gebeurd is tijdens zijn pastoraat, zette hij vraagtekens bij de prijsopgave. Hij wenste niet te veel te betalen.
Er is door pastoor Van de Pavert ontzaglijk veel gedaan om het plan te doen slagen. Elke zondag spoorde hij op vaak humoristische wijze iedereen aan de busjes te vullen: niet met koperen munten, maar met zilvergeld. Dat klonk mooier *). Vanaf september 1951 spaarde de parochie voor de ramen, met succes. Het plan kon uitgevoerd worden.

*) Er is enige twijfel of dit wel kan kloppen, aangezien zilveren munten pas na 1956 opnieuw werden uitgegeven. Mogelijk is de uitspraak van de pastoor van latere datum (na 1956) omdat de Buismanbusjes toen werden gebruikt voor de geldinzameling voor de nieuwbouw van kerken in het Aartsbisdom.

Opmerking vooraf:  Zowel de wapens van Mijdrecht als van Wilnis komen voor in dit deel van het raam. Het was tenslotte de Parochie H. Johannes de Doper Mijdrecht-Wilnis. Nu is de geloofsgemeenschap H. Johannes de Doper Mijdrecht-Wilnis deel van de R.K. Parochie St. Jan de Doper, Vecht en Venen (het gebied van noordwest Utrecht).

Onder links:

De kinderen zijn afgebeeld omdat zij een grote rol in de spaaractie voor de ramen hebben gespeeld.

Op het busje stond prominent “GS” (gebrande suiker). Hij maakte daarvan de slogan:

Geef Spoedig,

Geef Spontaan,

Geef Slordig,

Geef Scheutig,

Geef Snel.

Pastoor Van de Pavert streefde naar zuinigheid en wilde geen dure busjes voor de spaaractie aanschaffen en kwam op het idee een leeg busje Buisman te gebruiken. Een prachtig idee, want in die jaren deed bijna iedereen die koffie zette een schepje buisman erbij. De fabriek uit Zwartsluis was dankzij een gedicht van A.A.M. Landsdaal-Rietveld op de hoogte gebracht van het plan en stuurde enthousiast driehonderd busjes op. Daarnaast gaf het bedrijf nog een gift van fl 10,- Enkele vrijwilligers van de parochie brachten in de deksels de sleuven aan.

Bijkomend voordeel was dat de al aanwezige tekst op het dekseltje voor de geldinzamelingsactie zeer aantrekkelijk was;

Bij familie en vrienden aan te bevelen.

Een aanstekelijke gedachte hield hij (de pastoor) voor; op verjaardagen kon het busje mooi rondgaan.

Wapen voormalige gemeente Mijdrecht

In het wapen het Lam Gods.  Het wapen is afgeleid van het wapen van het kapittel van St. Jan (= Johannes de Doper) te Utrecht. Van 1085-1811 was dat het bestuursorgaan  van de Proosdijlanden waarin Mijdrecht lag. Waarom Johannes de Doper vaak wordt afgebeeld met het Lam Gods wordt toegelicht bij het beeld voorin de kerk.

Onder midden – boven:

Wapen van de aartsbisschop van Utrecht kardinaal Johannes de Jong (1885-1955). Hij was aartsbisschop (1936-1955) toen de ramen werden aangebracht.

Daaronder de tekst:

Tot godsdienstzin en offervaardigheid op 23 Sept. 1951 aangespoord, om onze kerk met leerrijke ramen te sieren, brachten de parochianen vele penningskens bijeen en boden dit gedenkraam, als eersteling, hun Pastor Septuagenarius aan –

Anno D(omin)i. MCMLII (1952) – 12 Novembris

Pastoor Van de Pavert weigerde zijn naam afgebeeld te zien, dat zou te ijdel en arrogant zijn. “Laat mijn persoontje ook maar weg, neem liever een jongen die een spaarbusje omhoog houdt!”. Toch is hij genoemd in het raam, maar dan als Pastor Septuagenarius (de zeventigjarige). Op de dag van de onthulling – 12 november 1952 – werd hij zeventig jaar.

Een parochiaan uit Wilnis die pater werd.  Hij is afgebeeld omdat hij dé adviseur was (1950-1954) bij de keuze van het thema en onderwerpen voor de nieuwe ramen in de sacristie, het middenschip en de doopkapel (zie onder voor een koppeling naar zijn toelichting). Hij heeft verder veel aan lokale geschiedschrijving gedaan. Een deel van dat werk kunt hieronder inzien:

Nieuwe gebrandschilderde ramen – C. Verwoerd c.m.

Aanloop nieuwbouw oude kerk (1782-1876)

De oude kerk (1782-1876)

Zie ook overlijdensbericht in de krant Midden Limburg van 26 augustus 1982.

Wapen provincie Utrecht

Louis Emile (Lou) Manche (1908-1982), glazenier

De kunstenaar heeft zichzelf op de rug afgebeeld. Hij werkt staande aan een tekening. Links van hem bussen met verfstoffen en een oven met vlammen waarin het glas wordt verhit om gebrandschilderd glas te verkrijgen.

Inmiddels is duidelijk geworden dat Manche een veelzijdig kunstenaar was met een groot oeuvre, zie overzicht van zijn oeuvre tot 1977.

Pastoor Van de Pavert (1882-1976)

Tijdens het pastoraat (1928-1968) van pastoor Van de Pavert werden de ramen geplaatst. Op 2 februari 1952 gaf hij een stencilwerkje als  promotieboekje uit om de parochianen op te wekken tot een financiële bijdrage.

Portret pastoor Van de Pavert (1965)
Joh. ter Heege.Dit schilderij hangt in het Parochiecentrum
.

Wapen voormalige gemeente Wilnis

met een varken, daarboven een slang en drie bomen. Over de oorsprong of achtergrond van het wapen is niets bekend.

Restauratie (1998) is mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van  A Ω – Fam. Kool.

Ons kerkraam in de expositie over het Buismanbusje

Persbericht ontvangen van de organisatoren

Van 14 september 2019 tot 11 januari 2020, is er in gebouw “Sluuspoort”, Handelskade 25, 8064 DV, te Zwartsluis een tentoonstelling i.v.m. het 150-jarig bestaan van de “Koninklijke Buisman’s Gebrande Suikerpoeder fabrieken” uit Zwartsluis.

Georganiseerd door Dhr. Freek Kuipers (eigenaar/beheerder privé-Buisman museum) en Dhr. Johan Spek (vertegenwoordiger afdeling Scheepvaart).

Iedere, wat oudere Nederlander, kent nog steeds het beroemde blauwe blikje, heeft weet van: “het schepje Buisman dat wonderen doet”, maar is onwetend omtrent het bestaan en de historie van de Buisman-schepen.

De tentoonstelling bestaat uit een zeer uitgebreide collectie blikjes, foto’s en aanverwante artikelen.
Te denken valt aan reclame artikelen zoals: folders, advertenties, chromo’s, ansichtkaarten, zwartjes, vingerhoedjes, naaigarnituren, linialen, clichés, emaillen borden, lepeltjes, koffie servies, spaarpotjes, fiets, suikerzakjes, afbeelding van het blikje in een kerkraam uit Mijdrecht/Wilnis, en allerlei parafernalia welk in de loop der tijd vanaf 1867 tot heden is uitgegeven. Ook de voorloper (cichorei) en het fabricage proces krijgen ruime aandacht.

Foto (30 november 2019 HB) van de tentoonstelling in Zwartsluis met drie panelen over ons kerkraam. De busjes op de foto zijn niet uit Mijdrecht/Wilnis afkomstig maar busjes die Buisman zelf vanaf 1952 op de markt bracht. Buisman vond de idee van de Buismanspaarpotjes in Mijdrecht/Wilnis erg aantrekkelijk. Op deze manier kwam er een nieuw en handig reclamemiddel dat goed zichtbaar bij de mensen thuis kwam te staan.

Foto (HB) van de Informatiekaart op de expositie

De tekst op de informatiekaart van de expositie

Opmerking: Archiefonderzoek werd gedaan door de organisatie van de expositie, zie onder voor de bronnen.

Het Buismanpotje.
De glas-in-lood-ramen in het kerkschip van de Sint Johannes de Doperkerk te Mijdrecht waren begin 1950 aan vervanging toe. Pastoor Van der Pavert had het plan opgevat om het matglas door nieuwe gebrandschilderde ramen te vervangen. De pastoor wilde graag dat deze ramen door eigen parochianen bij elkaar gespaard zouden worden. Voor elk van de ca. 330 gezinnen moest er, speciaal voor dit doel, een spaarbusje komen. Men ging ertoe over om van gebruikte Buisman’s G S-busjes spaarpotjes te maken door een gleuf te slaan in het dekseltje. Het lukte echter niet om in korte tijd voldoende Buismanbusjes bij elkaar te krijgen. Eén der parochianen schreef toen een brief aan de firma Buisman te Zwartsluis met het verzoek de spaaractie te steunen door lege Buismanbusjes te sturen. Buisman vond het een sympathieke actie en heeft aan het verzoek voldaan. Ook maakte Buisman f 10,- over als bijdrage aan de actie.

Tijdens zijn preek op zondag 23 september 1951 lichtte pastoor Van der Pavert zijn plan toe. Hij vertelde vanaf de preekstoel, met een busje Buisman’s G. S. in de hand, waarvoor de letters G.S. staan: “Geeft Snel, Geef Spontaan, Geef Slordig, Geef Scheutig”. In kleine letters stond er ook nog ‘Een kleine hoeveelheid’ op het busje. “ja, telkens een dubbeltje”, zei de pastoor, “maar… doet het dikwijls”.
Alle aanwezigen in de kerk schaterden het uit. De goede snaar was geraakt, de actie sloeg aan. In 1954 was het gehele schip voorzien van nieuwe gebrandschilderde ramen. In 1959 waren de Buismanspaarpotjes nog steeds in gebruik. Nu werd er gespaard voor de bouw van kerken in het Aartsbisdom.

De firma Buisman vond het idee van een Buismanspaarpotje wel aantrekkelijk. Met het Buismanpotje was er een nieuw en handig reclameartikel gekomen dat goed zichtbaar bij de mensen thuis zou komen te staan. In 1952 werd de eerste door Buisman uitgegeven spaarpot (zonder vermelding ‘De Buisman-spaarpot’) op de markt gebracht. De spaarpot was gelijk aan het Buisman’s busje dat werd verkocht in de periode 1951-1953. De tweede Buisman-spaarpot (nu met de vermelding ‘De Buisman spaarpot’ ) is uit de periode 1954-1955. De derde Buisman-spaarpot (35 ct.) is uit de periode 1956-1958. En voor zover bekend is de vierde en laatste Buisman-spaarpot uitgegeven in de periode 1962-164.

Literatuur
Verwoerd, C. Kerkgeschiedenis van de parochie Sint Jan de Doper, Mijdrecht-Wilnis 1200-1976 (Helden-Panningen: Missiehuis 1976)

Archivalia
Aartsbisdom Utrecht: Mijdrecht-Wilnis, Heilige Johannes de Doper 1950-1967. Toegang 449, inv.nr. 1073.
Historisch Centrum Overijssel: Koninklijke Fabriek van gebrande Suiker poeder R. Buisman B.V. te Zwartsluis. Toegang 361, zie plaatsinglijst.