Hoogaltaar (1877-1924), Friedrich Wilhelm Mengelberg (1837 – 1919), Duits-Nederlandse beeldhouwer gepolychromeerd (veelkleurig beschilderd) hout en zandstenen tombe, afmeting 266x350cm. Tombe: 1877, retabel: 1888, beeldjes op tombe: 1882, tabernakeldeuren 1924. De originele altaarluiken zijn bij de herinrichting van de kerk in 1969-1970 zoek geraakt. De huidige zijn een reconstructie uit 1998. (bron: inventaris kerkelijk kunstbezit d.d. 11/1983)
Recent (juli 2017) is deze afbeelding van het Hoogaltaar beschikbaar gekomen. Op deze foto zijn de oorspronkelijke altaarluiken, tabernakeldeuren te zien en het tegelwerk dat bij de herinrichting van 1969-1970 is verwijderd. Bron foto: dr. B.G. (Bart) van Buitenen uit het standaardwerk De katholieke kerken in Nederland dat is de tegenwoordige staat dier kerken met hunne meubeling en versiering beschreven en afgebeeld van Jan Kalf uit 1906.
Altaarretabel (1888)
Trapsgewijs oplopende opbouw met rijke decoratie in de stijl van de Gotiek.
In het midden de zogenaamde expositietroon omringd door twee engelen. Hier wordt de monstrans geplaatst tijdens bepaalde kerkelijke vieringen. Opm: op de foto staat op deze plaats een zilveren kruisbeeld.
Aan beide zijden, onder een baldakijn van ajour rankwerk, staan twee heiligenbeelden:
(klik op de foto’s voor een vergroting)
Willibrordus met staf en model van een kerk.
Detail uit de foto van 1906. Willibrord heeft hier nog – als attribuut – een fraaie kerk in zijn hand. Dit moet wel de Dom van Utrecht zijn. Symbolisch voor zijn werk dat hij vanuit Utrecht deed. Hij bracht het christendom in de Lage Landen in de achtste eeuw.
Het huidige beeld. In de loop van de jaren is zijn attribuut een ‘armzalig’ kerkje geworden. Mogelijk was het origineel te kwetsbaar om de tand des tijds te doorstaan.
Barbara met toren en boek
Lidwina met rozentak (als symbool van haar liefde voor God) en kruis
Bonifatius met staf en doorstoken Bijbel
Altaarretabel voetstuk
I
In het voetstuk van de altaaropbouw bevinden zich aan beide kanten (naast het tabernakel) panelen met open rankwerk met daarin verwerkt twee banieren of spreukbanden (banderollen) met de tekst:
In omni loco sacrificatur:.
Overal wordt geofferd..et offertur nomini meo oblatio munda.
en wordt het offer van de wereld aangeboden aan mijn naam.
Opmerking: de panelen zijn wat verborgen achter de voeten van de aanwezige kandelaars.
Deels verborgen kerkraam
Het altaarretabel (1888) is van latere datum dan de gebrandschilderde ramen van de apsis (1878). Bij het ontwerpen van het middenraam ging men er kennelijk vanuit dat het raam volledig zichtbaar zou zijn/blijven.
Altaarluiken (1998) 181 x 100cm.
De originele luiken zijn verloren gegaan bij de restauratie van 1969-1970, maar zijn gereconstrueerd bij de restauratie van 1998, echter met andere voorstellingen.
Links: De hogepriester Melchisedek
Rechts: De bespotting van Jezus door de Romeinse soldaten.
Deze luiken hebben geen cultuurhistorische waarde.
Het hoogaltaar in de Sint Werenfriduskerk van Workum. Onze gereconstrueerde altaarluiken vertonen een grote gelijkenis. Mogelijk hebben deze als voorbeeld gediend. Wordt nader onderzocht.
Op de historische afbeelding van 1906 komen de originele luiken redelijk uit.
Links: De doop van Jezus in de Jordaan door Johannes de Doper. Rechts: Jezus en Johannes de Doper met de tekst: “midden onder u staat Hij die gij niet kent”. De achterzijden hadden resp. de voorstellingen “De Mannaregen” en “De Wonderbare Broodvermeningvuldiging”.
Altaartombe (1877), tombebeeldjes (1882)
In ondiepe nissen beeldjes van Christus als Man van Smarten (midden), aan beide zijden geflankeerd door drie engelen met de lijdenswerktuigen, ook wel Arma Christi genoemd.
De lijdenswerktuigen werden als machtige wapenen tegen de zonde gezien, die bij meditatieve beschouwing van de smarten van Christus iedere kiem van het kwaad in de ziel van de mens zouden verdelgen.
V.l.n.r.: spons, nagel (spijker), kruis,
kruis, rietstaf (Christus), doornenkroon
doornenkroon, roeden en lans
Tabernakel (1924)
Elke deur heeft een gedreven (gehamerde/edelsmeedtechniek) figuur van een serafijn (of seraf = engel van hoge rang).
Hier worden de hosties bewaard die tijdens een eucharistieviering zijn geconsacreerd. Op het eind van de kerkelijke viering van Witte Donderdag wordt het altaar geheel ontruimd en de luiken gesloten. Immers op Goede Vrijdag behoort het tabernakel leeg te zijn als teken van de verlatenheid van Jezus in Zijn lijden. De deurtjes van het tabernakel staan open en de godslamp is gedoofd (omdat het Heilig Brood niet aanwezig is).
De oorspronkelijke tabenakeldeuren op de historische afbeelding van 1906.
Ter illustratie een ‘losse’ afbeelding van de rechter serafijn (of seraf) op de deur van het tabernakel.
De afbeelding is geïnspireerd op de volgende bijbelteksten: Jesaja 6:1-3
Openbaring van Johannes 4:4-8 met name vers 8
Beschrijving van het Hoogaltaar – in de vrome taal van eind 19e eeuw – door bouwpastoor Kanne in zijn boekje “Ter Blijvende Gedachtenis” van 1 juli 1892. (Klik op de foto voor een vergroting)
Beschrijving van het Hoogaltaar in de inventarislijst van 1983. (Klik op de afbeelding voor een vergroting)
Bovenin het priesterkoor hing tot 1969/1970 het Triomfkruis.
 |
 |
 |
