Orgel (1879), Maarschalkerweerd en zoon, Utrecht – eikenhoutenkast. In 2023, na restauratie, terug in de originele opstelling.
Het orgel heeft een mooie kast met front en bovenrand in laat-gothische stijl.
Front met in het midden, in een driehoek, vooruitspringende pijpenbundels.
Daarnaast, aan beide zijden, vlakke lagere pijpenvelden met aan de bovenkant houten traceerwerk. De bovenrand heeft een tracering van Franse lelie met driepassen.
Het orgel heeft een zogenaamd mechanisch sleepladen-systeem en is naar stem en aard typisch Frans. Het heeft een romantisch karakter dat eind 19e eeuw erg gewild was voor orgels, met name in katholieke kerken. Daarom wordt het ook wel een ‘katholiek geluid’ genoemd.
Ons orgel wordt ook beschreven in de orgel database.
Het beroemde orgel in het Concertgebouw in Amsterdam is van dezelfde maker.
Het orgel op het oksaal,.
Bij de restauratie van 2022-2023 is de voetbediening van de blaasbalg weer hersteld. Als de elektra uitvalt kan er toch nog op het orgel gespeeld worden.
De luchtdrukmeter, de hulp voor de persoon die de blaasbalg oppompt met de voeten. (Hersteld bij de restauratie van 2022-2023).
Zondagmiddag (orgel)concerten
Na de restauratie (2022-2023) zullen twee jaar lang in het na- en voorjaar elke maand op zondagmiddag concerten zijn van 15.00 uur tot ca. 16.00 uur. De toegang is gratis. Er is een deurcollecte voor een (lokaal) goed doel. Klik op het logo om naar de website te gaan met het concertprogramma.
Bij de concerten zijn op het beeldscherm de solist en organist te zien. Hier een foto (HB) van het moederdagconcert 2024 ‘Mystique. De uitvoerenden waren: Donij van Doorn, sopraan en Arno van Wijk, orgel. In dit concert kwam de klankkleur van het orgel optimaal overeen met de muziek van Hendrik Andriessen (1892-1981) en Alphons Diepenbrock (1862-1921).
Omzwerving
1879-1947
Op de historische prentbriefkaart (collectie Bart van Buitenen) is de linkerhoek van het orgel te zien. Bij het maken van deze pagina en de bestudering van deze foto werd de oorspronkelijke opstelling, als een volkomen verrassing, duidelijk (inzet). De linkerzijde van het het orgel was gericht op het priesterkoor en het front naar het schip van de kerk. Er kwam een proces opgang om het orgel weer in de originele opstelling te plaatsen, zie onder. Opmerking: bij de terugplaatsing in 1998 was de originele opstelling niet bekend.
In het artikel ‘Het gerestaureerde Wander Beekes-orgel (1872) in de R.K. kerk te Vinkeveen, 13 november 1997 ‘ van Drs. J.J. (Hans) van der Horst staat te lezen (blz. 6) dat:
.. het geheel in de geest van architect Tepe en van het Sint Bernulphusgilde was om het orgel niet achter in de kerk maar in de omgeving van het priesterkoor op te stellen, zoals dit o.m. geschiedde in Abcoude, Jutphaas, Schalkwijk, Utrecht (v.m. O.L.Vrouwekerk en de Sint Willibrordus), Vianen en Vierakker.
Opmerking: Mijdrecht-Wilnis wordt door Van der Horst niet genoemd.
Tevens valt op dat oorspronkelijk geen houten balkon aanwezig is geweest, maar een boven twee op een kolom rustende spitsbogen geprojecteerde koor- en orgelruimte, zoals nu nog te zien in Jutphaas en Vierakker.
1947-1970
In 1947 werd het orgel achterin de kerk geplaatst. Op de website www.orgbase.nl is een foto van G. Meyster te zien van deze opstelling. Het daar vermelde jaar is niet juist: 1926 moet 1947 zijn.
1970-1998
Bij de restauratie (1970) kwam het orgel weer voorin de kerk in de rechterkapel, waar nu het beeld van Johannes de Doper hangt. De opstelling hier kwam overeen met het ontwerp van het orgel.
1998-2022
Bij de restauratie van 1998 kwam het orgel weer op het (herbouwde) oksaal in het rechter transept van de kerk, zij het een kwartslag gedraaid. Hierdoor kwamen (helaas) de pijpen aan de linkerkant tegen de oostmuur uit het zicht te liggen en hun geluid niet optimaal te horen.
2023-heden
Na een grote restauratie, werd het gehele orgel weer in originele staat gebracht (latere toevoegingen verwijderd). Het orgel kreeg weer de originele opstelling (een kwartslag gedraaid). Hierdoor werden de pijpen aan de linkerkant weer volop zichtbaar (gericht op het priesterkoor).
De ‘offerte’ van 1878 en oplevering 1879
Originele ‘offerte’ van 11 maart 1878 met linksonder de ‘kwitantie’ van 24 juni 1879.
Parochiearchief. Foto Bart van Buitenen. Zie tekst onder in betere leesbare vorm.
De offerte in betere leesbare vorm
Plan voor den bouw van het nieuwe orgel in de Parochie kerk van den H. Johannes den Dooper te Mijdrecht door den orgelmaker Maarschalkerweerd en zoon te Utrecht. Het orgel zal zijn geheel nieuw, met twee klavieren en vrij pedaal in eikenhouten kast met sprekend front van Engelsch tin en voorzien van de volgende stemmen.
Manuaal of onderklavier
1. Prestant 8 voet, krachtig volle toon
2. Bourdon 16 voet, weeke diepe toon
3. Roerfluit 8 voet, matig sterk zonder scherpte
4. Salicionaal 8 voet, zangrijk en strijkend
5. Prestant 4 voet, als Prestant 8 voet
6. Flute octaviante 4 voet van af ‘c harmoniserend aangenaam ronde toon
7. Doublet 2 voet op ‘c komt 3 voet bij van wijde mensuur zonder scherpte
Positief of Bovenklavier
1. Viola da Gamba 8 voet fijn doch strijkend
2. Holpijp 8 voet week en vol
3. Fernfluit 8 voet zeer zacht en liefelijk
4. Roefluit 4 voet zacht doch vol
Pedaal
1. Subbas 16 voet diep en vol
2. Violoncel 8 voet sterk strijkend
Alles van de beste materialen en volgens de nieuwste constructie solied en duurzaam bewerkt met vierkante opgaand blaasbalg á réservoir
De ondergetekende neemt aan dit orgel geheel voltooid in orde op te leveren voor het feest van St. Johannes den Dooper 1879 en
met inbegrip van alle kosten van transport, opstellen enz. voor de som van vier duizend acht honderd en vijftig gulden (f 4850,–)
Utrecht 11 maart 1878
Maarschalkerweerd en zoon
Orgelmaker
Ten volle voldaan aan mij ondergetekende De som van vierduizend acht honderd en vijftig gulden
Mijdrecht 24 Juni 1879
Getekend Maarschalkerweerd
Advertentie in De Tijd: godsdienstig-staatkundig dagblad van 15 juli 1879. Bron: www.delpher.nl
Pastoor Kanne was zo trots op ‘zijn’ orgel dat hij deze advertentie liet plaatsen
Orgels van Maarschalkerweerdsorgel op CD
Bijzonder lezenswaardig en informatief is de recensie over een 3 CD-box met orgelopnames onder de titel Verborgen Parels van Maarschalkerweerd. N.B. Ons orgel is niet te horen op deze CDs.
De restauratie van 2022-2023
Dankzij diverse actie, gulle giften en subsidies is het mogelijk geworden om de noodzakelijke restauratie uit te voeren. Dit wordt gedaan door het bedrijf Gebr. Van Vulpen. Hierbij wordt het orgel ontdaan van alle toevoegingen uit later tijden. Het orgel is op Open Monumentendag 2023 weer in originele staat, zelfs de plaatsing! Foto’s onder geven een beeld van de ontmanteling. Klik op de foto voor een vergroting. ..
Na de restauratie staat het orgel weer zoals op 12 juli 1879. Gedraaid zodat de linkerzijkant weer gericht is op het priesterkoor en de voorkant richting kerk. Het priesterkoor zal dan ook wat meer licht krijgen omdat het raam nu afgedekt wordt door het orgel.
De orgelkast onder
De lege orgelkast boven
De houten orgelpijpen klaar voor verzending naar de werkplaats.
Onderdelen die gerestaureerd moeten worden of geheel vervangen.
26-05-2023: Restauratie Maarschalkerweerd orgel in eindfase
Lezenswaardig artikel in de De Groene Venen van 26 mei 2023. Klik hier als u het artikel in de krant zelf wilt wilt lezen (pagina 13).
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Medio juli 2023: orgelkast gedraaid
In de week van 17-21 juli 2023 is de orgelkast een kwartslag gedraaid. Daarmee is de stand weer overeenkomstig met de originele opstelling eind 19e eeuw. Sinds 1998 stond het orgel na twee omzwervingen weer op de originele plaats maar niet in de originele stand. In de komende maand zal de restauratie afgerond worden.
16 augustus 2023
Herplaatsing van onderdelen in de orgelkast zijn weer begonnen. Hier is een medewerker van Elbertse orgelbouwer met de zogenoemde tracturen. Deze tracturen zorgen voor de overbrenging van de beweging van de toetsten naar de ventielen.
31-05-2024 De Groene Venen-krantenartikel over het Maarschalkerweerd-orgel
Klik hier om naar de digitale krant te gaan, kijk op pagina 17.
2024-05-31 De Groene Venen – Interview van Piet Buul met Stephan van de Wijgert over het orgel. Klik op de afbeelding voor een vergroting.
 |
 |
 |